Ακράτεια των ούρων ορίζεται η ακούσια απώλεια ούρων η οποία είναι κοινωνικό πρόβλημα ή πρόβλημα υγιεινής και είναι αντικειμενικά εμφανής.

Η ακράτεια των ούρων είναι ένα σύμπτωμα και έχει διάγνωση.

Δεν αποτελεί φυσιολογικό μέρος της γήρανσης αν και η συχνότητά του αυξάνει με την ηλικία και δεν είναι ασήμαντη ενόχληση.

Η αρχική εκτίμηση των περισσοτέρων ασθενών με ακράτεια δεν είναι δύσκολη.

Απαιτεί, ωστόσο, συστηματική προσέγγιση ώστε να ληφθούν υπ’ όψιν όλες οι πιθανές αιτίες, η οποία περιλαμβάνει λήψη ιστορικού, φυσική εξέταση, γενική εξέταση των ούρων με καλλιέργεια ούρων, μέτρηση του υπολλειπόμενου όγκου των ούρων μετά από κένωση και κυστεοδιάγραμμα συχνότητας/όγκου.

Όταν έχουν ολοκληρωθεί τα βήματα αυτά, μερικοί ασθενείς θα επωφεληθούν από τις ουροδυναμικές μελέτες, για να προκύψει ένα πιο κατανοητό βιοφυσικό προφίλ της κύστης πριν από την θεραπεία.

Το ιστορικό πρέπει να περιλαμβάνει μία λεπτομερή ανασκόπηση συμπτωμάτων, γενικό ιατρικό ιστορικό, προηγούμενες χειρουργικές επεμβάσεις, τρέχοντα λαμβανόμενα φάρμακα και πρέπει να επιβεβαιωθούν τα πιο ενοχλητικά συμπτώματα της ασθενούς. Δηλαδή: πόσο συχνά διαφεύγουν ούρα, πόσα ούρα διαφεύγουν, τι προκαλεί την απώλεια των ούρων, τι βοηθάει στην επιδείνωση του προβλήματος.

Διακρίνουμε:

• Ακράτεια: ακούσια απώλεια ούρων

• Ακράτεια από στρες: ακράτεια που συμβαίνει υπό συνθήκες αυξημένης ενδοκοιλιακής πίεσης

• Ακράτεια από έπειξη: ακράτεια που συνοδεύεται από ισχυρή επιθυμία κένωσης

• Μεικτή ακράτεια: ακράτεια από στρες και έπειξη μαζί

• Ασυνείδητη ακράτεια: ακράτεια που συμβαίνει χωρίς έπειξη και χωρίς συνειδητή αναγνώριση διαρροής.

Στη φυσική εξέταση της ασθενούς με ακράτεια είναι κρίσιμης σημασίας η πυελική εξέταση, κατά την οποία η ασθενής εξετάζεται με γεμάτη ουροδόχο κύστη, ιδιαίτερα αν παραπονείται για ακράτεια από στρες. Επιπλέον, η ασθενής πρέπει να στέκεται με τα πόδια της σε διάσταση , στο εύρος των ώμων και να βήχει αρκετές φορές για να διαπιστωθεί αν παρουσιάζεται ακράτεια από στρες. 

Και τέλος, τα ενοχλήματα της ασθενούς πρέπει να αναπαραχθούν από τον γιατρό και να επιβεβαιωθούν από την ασθενή.

Οι ουροδυναμικές μελέτες παρέχουν αντικειμενικά στοιχεία για την εκτίμηση των διαφόρων μορφών ακράτειας και περιλαμβάνουν την μέτρηση του όγκου των ούρων ανά κένωση, τον καθετηριασμό των υπολειπόμενων μετά την κένωση ούρων και επίσης μελέτες πιο σύνθετες όπως η ουροροομετρία, κυστομέτρηση πλήρωσης, μελέτες πίεσης – ροής κένωσης.

Ακράτεια ούρων από στρες
Η ακράτεια ούρων από στρες εμφανίζεται σε περιόδους αυξημένης ενδοκοιλιακής πίεσης (πχ. Πτέρνισμα, βήχας ή άσκηση) όταν η ενδοκυστική πίεση αυξάνει περισσότερο από την πίεση, την οποία ο μηχανισμός σύγκλισης της ουρήθρας μπορεί να αντέξει, με αποτέλεσμα απώλεια ούρων.

Ο όρος ακράτεια από στρες περιλαμβάνει ένα σύμπτωμα το οποίο χαρακτηρίζεται από διαρροή ούρων όταν αυξάνει η ενδοκοιλιακή πίεση, ένα σημείο το οποίο αναφέρεται στην φυσική παρουσία απώλειας ούρων σε καταστάσεις αυξημένης ενδοκοιλιακής πίεσης. (πχ βήχας) ενώ η ασθενής εξετάζεται. Ο τεχνικός όρος «γνήσια ακράτεια από στρες» χρησιμοποιείται για να αναφερθεί η ουροδυναμική διάγνωση της ακράτειας από στρες.

Ο όρος λοιπόν «γνήσια ακράτεια από στρες» μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για μία ασθενή που έχει υποβληθεί σε ουροδυναμικό έλεγχο και έχει ανταποκριθεί στα κριτήρια αυτού του ελέγχου, τα οποία αποδεικνύουν ότι η απώλεια ούρων προκαλείται από αναποτελεσματική σύγκλιση της ουρήθρας σε περιόδους αυξημένης ενδοκοιλιακής πίεσης.

Η θεραπεία περιλαμβάνει την φαμακευτική αντιμετώπιση και την χειρουργική προσέγγιση του προβλήματος. Η φαρμακευτική  αντιμετώπιση συνίσταται στην χορήγηση  α-αδρενεργικών ουσιών και οιστρογόνων και μπορεί να συνδυαστεί με  τις ασκήσεις ενδυνάμωσης πυελικού εδάφους, γνωστές ως ασκήσεις Kegel Με την χρήση εντατικού προγράμματος φυσιοθεραπείας διάρκειας άνω των τριών μηνών και εφόσον αυτό εκτελείται σωστά-υπενθυμίζουμε οτι για να μπορέσει η αποκατάσταση της μυικής λειτουργίας του πυελικού εδάφους να είναι αποτελεσματική, η διεξαγωγή των ασκήσεων πρέπει να παρακολουθείται από επιτηρητή και οι ασκήσεις να εκτελούνται συστηματικά- επιτυγχάνεται στις περισσότερες των περιπτώσεων  μία σημαντική βελτίωση των συμπτωμάτων, ενώ σε ένα υψηλό ποσοστό (20-30%)  ασθενών με «γνήσια ακράτεια από στρες» παρατηρείται ίαση.

Η χειρουργική αντιμετώπιση περιλαμβάνει την προσθιο-οπίσθια κολπορραφία, την τοποθέτηση ταινιών ελεύθερης τάσης ( TVT,TOT και TVTO), την κολπική υστερεκτομή και τελευταία την χρήση διαφόρων πλεγμάτων για την ενδυνάμωση του πυελικού εδάφους. 

Ακράτεια ούρων από έπειξη
Είναι ο πιο συχνός τύπος ακράτειας στις γυναίκες και προκαλείται από υπερδραστηριότητα του εξωστήρα. Οι ασθενείς με αυτήν την κατάσταση έχουν τυπικά ξαφνική, απροσδόκητη απώλεια μεγάλων ποσοτήτων ούρων ή διαρροή που σχετίζεται με ξαφνική έπειξη προς ούρηση, η οποία δεν μπορεί να ελεγχθεί.

Η διάγνωση αυτού του τύπου της ακράτειας μπορεί να επιβεβαιωθεί με κυστεομετρία. Η ακράτεια από έπειξη μπορεί να αντιμετωπιστεί με την χρήση φαρμάκων ή με συμπεριφεριολογική τροποποίηση. Η καλύτερη φυσική επιλογή είναι ο συνδυασμός αυτών των δύο θεραπειών.

Η συμπεριφεριολογική θεραπεία περιλαμβάνει μεθόδους που αποσκοπούν στο να μπορέσει η γυναίκα να ελέγξει την κύστη της.

Μικτή ακράτεια
Χαρακτηρίζεται από συνύπαρξη ακράτειας από στρες και ακράτειας από έπειξη και επιβεβαιώνεται πάλι με ουροδυναμικές μελέτες. Όσον αφορά την θεραπεία ανάλογα την περίπτωση μπορεί να περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή, ασκήσεις πυελικού εδάφους, χειρουργική αντιμετώπιση.