Πώς θα αποτρέψετε τη δημιουργία ραγάδων στις θηλές;
Οι ραγάδες είναι μια από τις πιο συχνές επιπλοκές. Χαρακτηριστικά σημεία:

Η θηλή πονάει πολύ, υπάρχουν επιφανειακές μικροαμυχές και σκασίματα σαν αυλακίες κόκκινες στην άκρη της θηλής ή σχισμές στην κορυφή. Μερικές φορές είναι κατακόκκινη ολόκληρη η θηλή και ματώνει κατά τη διάρκεια του θηλασμού.

Η πρόληψη είναι κάτι παραπάνω από αναγκαία.

Συνήθως οι τραυματισμένες θηλές είναι αποτέλεσμα θηλασμού σε όχι σωστή θέση, δηλαδή όταν το μωρό πιπιλίζει τη θηλή. Προσέχετε επίσης να μην κοιμάται το παιδί έχοντας στο στόμα του τη θηλή σας. Μην το τραβάτε απότομα από το στήθος σας όταν έχετε τελειώσει το θηλασμό. Μην βάζετε οινόπνευμα ή αντισηπτικά διότι ξηραίνουν τη φυσική λιπαρότητα της θηλής και είναι εύκολο να τραυματιστούν.

Μην παρατείνετε χωρίς λόγο τη διάρκεια των θηλασμών ιδίως στις αρχές. Εάν διαπιστώσετε ότι έχουν ραγάδες θα πρέπει αμέσως να τις φροντίζετε. Αφήστε τες για λίγο εκτεθειμένες στον αέρα, προστατεύστε τες να μην τρίβονται στο νάιλον, που πολλές φορές τα σουτιέν θηλασμού έχουν. Αν σας ενοχλούν χρησιμοποιείστε ασπίδες θηλής, πλαστικά μπολ ειδικά κατασκευασμένα για να κρατούν τη θηλή ελεύθερη από επαφή.

Για να μην επιβαρύνετε τις θηλές σας μπορείτε να χρησιμοποιήσετε θηλή τεχνητή. Την προσαρμόζετε πάνω στη θηλή σας και το μωρό θηλάζει απευθείας από την τεχνητή θηλή. Εάν όμως η θηλή είναι πολύ ερεθισμένη ή ματώνει τότε σταματήστε να θηλάζετε από την πλευρά του πληγωμένου μαστού. Εάν ο μαστός φουσκώνει και σκληραίνει πρέπει να τον αδειάσετε με τα χέρια σας απαλά.

Μη χρησιμοποιείτε θήλαστρο. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε σε συννενόηση με τον γιατρό σας αλοιφή που έχει ως βάση τις βιταμίνες Α και Ε.

Πέτρωμα του στήθους-σπάργωση
Σ’ αυτή την περίπτωση το στήθος διογκώνεται, πετρώνει, βαραίνει και πονά. Μπορεί να εμφανιστεί οποιαδήποτε στιγμή της έκκρισης του γάλακτος και ιδιαίτερα στην αρχή της δηλαδή τις πρώτες μέρες μετά τον τοκετό.

Πώς θα το αποτρέψετε;
Συχνοί θηλασμοί ειδικά την πρώτη εβδομάδα μετά τη γέννηση. Εάν το στήθος αδειάζει κανονικά ο κίνδυνος του οιδήματος είναι σχεδόν ανύπαρκτος. Ο χρυσός κανόνας λοιπόν είναι: Θηλάζετε το μωρό σας εάν μετά το θηλασμό το στήθος εξακολουθεί να παραμένει βαρύ, τότε θα βγάζετε το υπόλειμμα.

Πώς θα αδειάσετε τους διογκωμένους μαστούς?
Ο καλύτερος τρόπος για να αδειάσετε το στήθος είναι να βάλετε το μωρό να θηλάσει. Επειδή όμως ο μαστός είναι διογκωμένος το μωρό δυσκολεύεται να θηλάσει.

Ένα ζεστό μπάνιο του μαστού ή μια ζεστή υγρή κομπρέσα και ελαφρό μασάζ θα βοηθήσει να διασταλούν εύκολα οι πόροι ώστε να αρχίσει να κατεβαίνει και να βγαίνει το γάλα για να μπορέσει να θηλάσει το μωρό. Εάν μετά το θηλασμό εξακολουθείτε να αισθάνεστε το στήθος σας βαρύ, τότε πρέπει να βγάλετε το υπόλοιπο γάλα.

Η εξαγωγή του γάλακτος μπορεί να γίνει με 2 τρόπους, ή με απαλές κινήσεις των χεριών ή με θήλαστρο.

Όποιον τρόπο και εάν επιλέξετε πρέπει πρώτα να κάνετε ένα ζεστό μπάνιο του στήθους ή να βάλετε ζεστές υγρές κομπρέσες.

Έτσι, οι γαλακτοφόροι πόροι διαστέλλονται και το γάλα θα βγεί ευκολότερα. Κατόπιν κάνετε μασάζ – χρησιμοποιώντας λάδι ή κάποια κρέμα - με μαλακές κυκλικές κινήσεις και χωρίς να πιέζετε έντονα τον αδένα του μαστού.

Φροντίστε να καλύψετε όλη την επιφάνεια του μαστού. Στη συνέχεια με τον αντίχειρα και το δείκτη πιέστε μαλακά με κατεύθυνση από τη βάση του μαστού προς τη θηλή. Με αυτόν τον τρόπο ακολουθείτε τη φορά που έχουν οι γαλακτοφόροι πόροι και δεν κακοποιείται ο μαστός. Στη συνέχεια, στρίψτε την θηλή για να αφαιρέσετε το γάλα εύκολα τώρα πια και σχεδόν ανώδυνα.

Ένας άλλος τρόπος εξαγωγής είναι αντί να χρησιμοποιήσετε τα χέρια σας να χρησιμοποιήσετε θήλαστρο. Προσοχή όμως αν αφήσετε το θήλαστρο συνέχεια πάνω στο στήθος σας, σε λίγο θα δείτε τη θηλή να φουσκώνει και να πρήζεται. Αυτό δεν είναι σωστό γιατί θα δημιουργήσετε πρόβλημα στις θηλές σας. Θα πρέπει λοιπόν να το χρησιμοποιήσετε λίγα λεπτά και πάντα έχοντας κάνει πρώτα τη διαδικασία με το μασάζ και τις ζεστές κομπρέσες.

Μην απογοητεύεστε. Η όλη κατάσταση δεν διαρκεί περισσότερο από δύο ή τρεις ημέρες.

Χρειάζεται υπομονή. Σύντομα όλα θα είναι πιο εύκολα.

Ο μητρικός θηλασμός, αποκλειστικό προνόμιο της γυναίκας δεν είναι κάτι που συμβαίνει τυχαία στη ζωή της. Είναι η κατάληξη μιας σειράς μεταβολών του μαστού που αρχίζουν πριν εμφανιστεί η περίοδος.

Ειδικές ουσίες που λέγονται ορμόνες και παράγονται στις ωοθήκες είναι υπεύθυνες για τις μεταβολές αυτές και την προετοιμασία του μαστού για την σπουδαία λειτουργία παραγωγής του γάλακτος.

Κατασκευή του μαστού
Ο μαστός είναι ένας εξωκρινής αδένας που αποτελείται, Α) από το παρέγχυμα και Β) το στρώμα. Το παρέγχυμα αποτελείται: από τις κυψελίδες, τους λοβούς που αποτελούνται από πολλά λοβία και τους γαλακτοφόρους πόρους. Το στρώμα αποτελείται: από το συνδετικό ιστό, το λιπώδη ιστό, τα αιμοφόρα αγγεία και τα νεύρα.

Κάθε μαστός έχει 15-20 λοβούς που μπορούν να παρομοιαστούν με δέντρα. Τα φύλλα του δέντρου είναι οι κυψελίδες (γαλακτοφόροι αδένες) όπου παράγεται το γάλα. Από εκεί το γάλα προωθείται στους γαλακτοφόρους πόρους «τα κλαδιά του δέντρου» και κατεβαίνει προς τις γαλακτοφόρες ληκύθους, «τον κορμό του δέντρου» όπου συγκεντρώνεται ως τον θηλασμό.

Ο μαστός καλύπτεται με δέρμα που είναι λεπτό και ελαστικό και περιλαμβάνει: τη θηλή, τη θηλαία άλω δηλαδή τη σκούρα περιοχή γύρω από τη θηλή και το γενικό δέρμα. Ήδη από την περίοδο της εγκυμοσύνης η θηλαία άλως γίνεται μεγαλύτερη και σκουρότερη για να την ξεχωρίζει καλύτερα το νεογέννητο, γιατί αυτή πρέπει να θηλάζει και όχι τη θηλή. Μόνο με αυτόν τον τρόπο πιέζονται οι γαλακτοφόρες λήκυθοι και αδειάζει το γάλα από τα ανοίγματα της θηλής.

Παραγωγή του γάλακτος
Αμέσως μετά τη γέννηση και την αποβολή του πλακούντα αρχίζει η παραγωγή του γάλακτος, με τη δράση δύο ορμονών, της προλακτίνης και της ωκυτοκίνης. Οι ορμόνες αυτές παράγονται στην υπόφυση, που είναι ένας αδένας, και βρίσκεται στον εγκέφαλο. Την εντολή για το ξεκίνημα της λειτουργίας παραγωγής γάλακτος στον μαστό, τη δίνει το ίδιο το μωρό καθώς θηλάζει. Με το θηλασμό διεγείρει τις νευρικές απολήξεις της θηλής και ενεργοποιεί τον μηχανισμό που παράγει και ελευθερώνει το γάλα.

Με το θηλασμό του μωρού στέλνεται μήνημα στον εγκέφαλο με την νευρική οδό. Από την υπόφυση ελευθερώνονται οι ορμόνες,  προλακτίνη και ωκυτοκίνη. Οι ορμόνες αυτές μεταφέρονται με το αίμα στο μαστό. Με την προλακτίνη παράγεται το γάλα στις κυψελίδες. Με την ωκυτοκίνη προωθείται ως ανακλαστικό ροής του γάλακτος, γίνεται αισθητό από την μητέρα κυρίως με μικρά τσιμπηματάκια στο μαστό.

ΠΡΟΣΟΧΗ!!
Όσο πιο γρήγορα μετά τον τοκετό και όσο πιο συχνά θηλάζει το μωρό, τόσο γρηγορότερα έρχεται το πύαρ, πρωτόγαλα και στη συνέχεια το κανονικό γάλα. Όλες σχεδόν οι μητέρες είναι ικανές να θηλάσουν τα παιδιά τους και η φύση έχει προβλέψει ώστε η παραγωγή του μητρικού γάλακτος να είναι ανάλογη με τις ανάγκες τόσο του νεογέννητου όσο και του βρέφους.

Πύαρ ή Πρωτόγαλα
Το πύαρ είναι το πρώτο γάλα που παίρνει το νεογέννητο. Έχει χρώμα λεμονοκίτρινο, η ποιότητα του είναι μικρή αλλά η αξία του μοναδική γιατί είναι πλούσιο σε λευκώματα, άλατα και βιταμίνες. Έχει λίγο λίπος που το κάνει ιδιαίτερα εύπεπτο για τις δύο-τρείς πρώτες μέρες της ζωής του μωρού. Το σπουδαιότερο όμως απ’ όλα είναι ότι περιέχει πολλά αντισώματα, δηλ. Ουσίες που κάνουν τα μωρά ανθεκτικά σε λοιμώξεις. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα μωρά που θηλάζουν δεν αρρωσταίνουν ποτέ, αλλά ότι είναι πιο ανθεκτικά και περνούν τις αρρώστιες πιο εύκολα.

Μερικές γυναίκες κατά την εγκυμοσύνη βγάζουν κανονικά πύαρ άλλες μόνο λίγες σταγόνες και άλλες καθόλου. Σε όλες τις περιπτώσεις είναι ικανές να θηλάσουν.

Γενικά δεν χρειάζεται ιδιαίτερη προετοιμασία των μαστών για τον θηλασμό. Στις περισσότερες περιπτώσεις η αποφυγή της χρήσης σαπουνιού ή οινοπνεύματος στο στήθος ώστε να μην αφυδατωθεί η θηλή, είναι αρκετή προετοιμασία. Κρέμες και λάδια δεν είναι απαραίτητο γιατί οι αδένες γύρω από τη θηλή εκκρίνουν μια φυσική λιπαντική ουσία που τις προστατεύει από σκασίματα.

Οι επίπεδες ή εισέχουσες θηλές χρειάζονται περισσότερη φροντίδα γιατί αυτές είναι εύκολο να πληγωθούν κατά τον θηλασμό. Οι ασπίδες μαστού που τοποθετούνται μέσα στο σουτιέν το τελευταίο διάστημα της εγκυμοσύνης και κάποιες απλές τεχνικές διορθώνουν εύκολα το πρόβλημα.

Κατά την διάρκεια του θηλασμού ένα κατάλληλο σουτιέν που θα συγκρατεί χωρίς να πιέζει το στήθος είναι απαραίτητο. Εξίσου σημαντική είναι και η καθημερινή υγιεινή του στήθους. Οι θηλές πρέπει να διατηρούνται στεγνές, γιατί η υγρασία ερεθίζει το δέρμα και εμποδίζει να σκληρύνουν.

Πώς θα θηλάσετε σωστά
Το μωρό σας πρέπει να είναι ξαπλωμένο στο πλάι και γυρισμένο προς το στήθος σας. Με το ένα χέρι κρατάτε το στήθος σας από κάτω και με την παλάμη του άλλου χεριού σας κρατάτε το κεφαλάκι του από τον αυχένα. Όταν το μωρό σας ψάχνοντας ανοίξει καλά το στόμα του, φροντίστε το κάτω χείλος του να βρίσκεται κάτω από τη βάση της θηλής σας και τότε σπρώχνετε ελαφρά το κεφαλάκι του προς το στήθος σας. Με την κίνηση αυτή το μωρό παίρνει στο στόμα του τμήμα της θηλαίας άλω, σε ίση απόσταση πάνω και κάτω από τη θηλή σας.

Σωστό πιάσιμο της θηλής και κράτημα στήθους
Το μωρό σας πρέπει να θηλάζει τη θηλαία άλω δηλαδή τη σκούρα περιοχή γύρω από τη θηλή σας. Η θηλή θα πρέπει να βρίσκεται πάνω από τη γλώσσα του ενώ τα χείλη του να αγκαλιάζουν τη θηλαία άλω.

Για να πετύχετε τη σωστή θέση θηλασμού κρατάτε το στήθος σας με τα τέσσερα δάκτυλα από κάτω και τον αντίχειρα επάνω κοντά στη θηλαία άλω, για να πιέζετε ελαφρά κατά τη διάρκεια του θηλασμού και έτσι να μην κλείνεται η μυτούλα του μωρού.

Δε δίνετε το στήθος στο μωρό αλλά επαναλαμβάνουμε. Φέρνετε το κεφαλάκι του μωρού προς το στήθος σας.

Με τη σωστή θέση του μωρού πετυχαίνετε:

• Να παίρνει το μωρό περισσότερη ποσότητα γάλακτος.
• Να μην μένει συνέχεια στο στήθος σας έτσι αποφεύγεται ο τραυματισμός της θηλής που είναι συχνά αιτία αποφυγής θηλασμού.

Σωστές στάσεις θηλασμού

Ξαπλωμένη: Η στάση αυτή συχνά εξυπηρετεί τις γυναίκες που έχουν γεννήσει με καισαρική.Βάλτε ένα μαξιλάρι στην πλάτη σας για να σας στηρίζει σε πλάγια θέση. Ξαπλώστε το μωρό αντικριστά στο στήθος σας, κρατώντας με το ένα χέρι σας το κεφαλάκι του και την πλάτη του. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε άλλο ένα μαξιλάρι στην πλάτη του μωρού εάν σας βολεύει. Θυμηθείτε ότι το μωρό πρέπει να είναι γυρισμένο στο πλάι και όχι ανάσκελα.

Καθισμένη: Πάρτε το μωρό στην αγκαλία σας ξαπλώνοντας στο σώμα του σε πλάγια θέση πάνω στο χέρι σας. Δοκιμάστε να βάλετε ένα μαξιλάρι στα γόνατα για να φέρετε το μωρό στο ύψος του στήθους ή ανασηκώστε ελαφρά το ένα σας γόνατο για να στηρίξει το σώμα του. Θυμηθείτε ότι δεν πρέπει να σκύβετε εσείς, για να μην κουράζετε την πλάτη σας, αλλά να φέρετε το σώμα του μωρού προς το στήθος.

Ο θηλασμός είναι ελεύθερος και απεριόριστος. Δηλαδή το μωρό θηλάζει μέρα-νύχτα όποτε θέλει και όσο θέλει. Δεν το διακόπτετε. Μη σας ανησυχήσει αν άλλες φορές θηλάζει περισσότερο χρόνο και άλλες λιγότερο. Τα γεύματα δεν είναι ποτέ ισόχρονα. Όσο πιο συχνά και απεριόριστα θηλάζετε τόσο γρηγορότερα έρχεται το πρωτόγαλα όπου αν και λίγο σε ποσότητα είναι πλουσιότατο σε ουσίες απαραίτητες για το μωρό σας.

Είναι πιο σωστό σε κάθε θηλασμό το μωρό σας να θηλάζει μόνο από τον ένα μαστό και στον επόμενο από τον άλλον.

Αν διακόψετε τον θηλασμό από τον ένα μαστό και ξαναρχίσετε από τον άλλο, το μωρό σας θα πάρει μόνο το αρχικό λεπτόρευστο γάλα γιατί η ποιότητα του γάλακτός σας είναι διαφορετική κατά τη διάρκεια του θηλασμού. Στην αρχή του θηλασμού το γάλα είναι λεπτόρευστο ενώ προς το τέλος του θηλασμού παχύρευστο, γιατί περιέχει περισσότερο λίπος, που σημαίνει θερμίδες απαραίτητες για τις ανάγκες του νέου οργανισμού. Σε μερικές μητέρες το γάλα έρχεται απότομα. Αυτό γίνεται γύρω στο 3ο -4ο 24ώρο. Τότε μόνο για να προλάβετε το σπάργωμα του μαστού θηλάζετε και από τους δύο μαστούς στο ίδιο γεύμα. Υπάρχουν λοιπόν «κανόνες» θηλασμού αλλά τους προσαρμόζουμε ανάλογα με τα δεδομένα που έχουμε.

Αν έχετε δίδυμα μην ανησυχείτε: Μπορείτε μάλιστα εάν σας βολεύει να τα θηλάζετε συγχρόνως. Πάνω σε δύο μαξιλάρια τα κρατάτε με τα πόδια τους προς τη μασχάλη σας και με τα χέρια σας στηρίζετε τα κεφαλάκια τους. Αν δεν το καταφέρετε θηλάστε πρώτα το ένα και μετά το άλλο διαθέτοντας έναν μαστό για το καθένα εναλλάξ.

Η απομάκρυνση του μωρού από το στήθος πρέπει να γίνεται πάντα βάζοντας απαλά το δάκτυλό σας ανάμεσα στο στόμα του μωρού σας και στο στήθος σας και πιέζοντας το στήθος σας προς τα κάτω.Όχι τραβώντας το από το στήθος σας, γιατί αυτό θα τραυματίσει τις θηλές.

Μετά το θηλασμό κρατάτε το μωρό σας όρθιο ακουμπισμένο στο στήθος σας ή μπρούμυτα στα πόδια σας, τρίβοντας απαλά την πλάτη του για να ρευτεί και μετά βάλτε το στο κρεβατάκι του με το κεφαλάκι στο πλάι.