Μαστός
Ο μαστός αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια της εμβρυικής ζωής.
Κατά τη γέννηση, υπάρχει ένα σύνολο από πόρους που καταλήγουν στη θηλή, ενώ απουσιάζει η περιοχή του μαζικού αδένος.
Κατά την εφηβεία, (10-15 ετών) αναπτύσσεται το σύμπλεγμα θηλής -αλω με τη χαρκτηριστική χρώση, με ταυτόχρονο σχηματισμό του μαζικού ιστού ο οποίος θα ολοκληρωθεί στη μορφή του προβάλλοντα μαστου τα επόμενα χρόνια.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο μαζικός αδένας έχει σχεδόν διαμορφωθεί όταν εμφανίζεται η πρώτη έμμηνος ρήση.
Με την έκκριση των FSH και LH, η παραγωγή των οιστρογόνων προκαλεί την ανάπτυξη των πόρων του μαζικού ιστού, την αύξηση του συνδετικού ιστού και της αιμάτωσης. Ακολουθεί ο σχηματισμός των λόβιων υπό το ερέθισμα της προγεστερόνης.
Ο μαστός της ενήλικης γυναίκας εκτείνεται απο την 2η έως την 6η πλευρά και από το στέρνο μέχρι την πρόσθια μασχαλιαία γραμμή καταλήγοντας στη μασχάλη υπό τη μορφή πυραμοειδής προσεκβολής.
Ο μαζικός αδένας "κάθεται" στην περιτονία του μείζωνος θωρακικού μυός. Αιματώνεται από τη μασχαλιαία ντηνια και από την έσω μαστική.
Η λεμφική παροχέτευση του μαστού κατευθυνεται στους λεμφαδένες της σύστοιχης μασχάλης όπου διακλαδώνεται σε τρία επίπεδα: Ι, ΙΙ και ΙΙΙ.
Μικροσκοπικά, ο μαστός αποτελείται από πολλές λειτουργικές μονάδες πόρου - λοβίδιου του αδένα, που σχηματίζουν τα λοβία απο τα οποία ξεκινούν διακλαδώσεις που συγκεντρώνονται σε πιο κεντρικούς πόρους με τελική κατάληξη στη θηλή.
Η κλινική εξέταση κατέχει μια θέση κλειδί στη διαγνωστική προσέγγιση της μαστολογίας και γίνεται - πραγματοποιείται ακολουθώντας συγκεκριμένα βήματα.
Καταρχάς, πρέπει να καταγγραφούν όλα τα στοιχεία της ασθενούς όπως T.E.P. , ηλικίας έναρξης έμμηνου ρύσεως, αριθμός κυήσεων - τοκετών, ηλικία ασθενούς στην τελευταία κύηση, χρήση Θ.Ο.Υ. (Θεραπεία Ορμονικής Αποκατάστασης) ή αντισυλληπτικών, η ύπαρξη οικονενειακού ιστορικού καρκίνου του μαστού (κυρίως συγγενείς α' βαθμού) και φυσικά ο λόγος της επίσκεψης (π.χ. σκλήρια, εκκριμα απο τη θηλη, μαστοδηνία, εισολκή ή εξέλκωση της θηλής).
Μετά, ακολουθείη επισκόπηση (με γυμνό οφθαλμό) για ανεύρεση τυχόν ασσυμετριών, μαζών, εξέλκωσης ή ερυθρότητας του μαστού ή της θηλής.
Ψηφιακή μαστογραφία είναι η εξέλιξη της αναλογικής μαστογραφίας, η οποία παρέχει πολλά πλεονεκτήματα όπως:
- άμεση δυνατότητα ανάλυσης δεδομένων για επεξεργασία ή σύγκριση
- τηλε-ιατρική και δυνατότητα εφαρμογής συστήματος αυτόματης ανίχνευσης και διάγνωσης αλλοιώσεων
- χαμηλότερη δόση ακτινοβολίας σε σχέση με την συμβατική μαστογραφία.
Και μειονεκτήματα:
- κόστος,
- περιορισμένη ευκρίνεια (ειδικά στις μικροτετανώσεις).
Η μαστογραφία είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου του μαστού. Η εφαρμογή της ως μέσο πληθυσμιακού ελέγχου - screening έχει προκαλέσει μείωση της θνητότητας λόγω της έγκαιρης - πρώιμης διάγνωσης του καρκίνου του μαστού.
Με κύριο σκοπό την πρόληψη - έγκαιρη διάγνωση σε ασυμπτωματικές γυναίκες, γίνεται μια μαστογραφία αναφοράς μεταξύ 35-39 ετών και μετά από 40 ετών, μία φορά κάθε 1-2 χρόνια και 1 φορά κάθε χρόνο, μετά την ηλικία των 50 ετών.
Πάντοτε, συνδυάζεται με κλινική εξέταση.
Η μαστογραφία είναι μια ακτινολογική εξέταση, η οποία μπορεί να αναδείξει τους όγκους πολύ μικρού μεγέθους και πρακτικά είναι η μόνη απεικονιστική μέθοδος που χρησιμοποιείται για πληθυσμιακό έλεγχο κυρίως λόγω του χαμηλού της κόστους.
Η μαστογραφία σε συνδυασμό με την κλινική εξέταση από εξειδικευμένο ιατρό ανεβάζει τη διαγνωστική ακρίβεια σε ένα ποσοστό 95-98%.
Πρέπει να τονισθεί, ότι ένα ποσοστό 5-10% από τους καρκίνους μπορεί να μην ανιχνευθούν από τη μαστογραφία για πολλούς λόγους - π.χ. πυκνοί μαστοί της γυναίκας ή ιδιαίτεροι ιστολογικοί τύποι καρκίνων.
Κάτι που πρέπει να σημειωθεί, είναι ο πρακτικά ανύπαρκτος κίνδυνος από την ακτινοβολίας της μαστογραφίας ιδιαιτέρως μετά την ηλικία των 40 ετών.
Το υπερηχογραφημα μαστου δε χρησιμοποιείται σε προγράμματα μαζικού ελέγχου ενώ χρησιμοποιείται κυρίως στις νέες γυναίκες για αποφυγή ακτινοβολίας ή συμπληρωματικά με τη μαστογραφία σε περιπτώσεις γυναικών με αυξημένη πυκνότητα όπου η μαστογραφία δείχνει να έχει χαμηλή αξιοπιστία.
Γενικώς, ενδείκνυται όπου πρέπει να:
- διακρίνουμε τη φύση ενος (κυστική ή συμπαγής φύση) αψηλάφιστου όγκου με καλοήθη χαρακτηριστικά,
- ελέγξουμε μη ψηλαφητή μάζα σε γυναίκα έγκυο ή μικρότερη των 30 ετών
- εκτιμήσουμε λεμφαδένες μασχάλης, παρακεντήσουμε κύστη ή να εντοπίσουμε βλάβη με hook ή να πραγματοποιήσουμε core biopsy (βιοψία δια κόπτουσας βελόνης).
- εκτιμήσουμε μη ψηλαφητή μάζα, που δεν μας ικανοποιεί η μαστογραφική της απεικόνιση.
Οι υπερηχογράφοι τελευταίας γενιάς, μπορούν να αυξήσουν κατά πολύ τη δυνατότητα διάκρισης μεταξύ καλοήθους και κακοήθους φύσεως των συμπαγών βλαβών του μαστού.
